Bezirk Bircza

Powiat Bircza
Bezirk Bircza
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł sanocki

Siedziba

Bircza

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Starosta

Aleksander Janicki von Rola (1858)

Powierzchnia

7,7 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


28.194

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

49 (w tym 1 miasto)

brak współrzędnych

Bezirk Bircza – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Bircza.

Historia

Bezirk Bircza utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

W swojej pierwszej odsłonie (1854 rok) Bezirk Bircza objął obszar o wielkości 7,7 mil², zamieszkany przez 28.194 ludzi i podzielony na 49 gmin katastralnych, w tym miasto Bircza. Wszedł w skład cyrkułu sanockiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2]. W 1858 roku liczył już 48 gmin katastralnych (zlikwidowano gminę Krzywe)[3].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 styczna 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][4]. Jednym z tych nowych powiatów był powiat birczański, w skład którego wszedł m.in. w całości zniesiony Bezirk Bircza[5][6]. Powiat birczański zniesiono 1 października 1876 w związku z przekształceniem go w powiat dobromilski[7].1 stycznia 1881 częściowo zmieniono granice powiatu dobomilskiego, włączając dwie gminy należące dawniej do Bezirk Bircza do powiatu sanockiego[8]. 1 stycznia 1891 ponownie zmieniono granice powiatu dobomilskiego, włączając jedną gminę do powiatu przemyskiego i trzy do powiatu brzozowskiego[9]. 1 czerwca 1905 dwie gminy wyłączono z powiatu dobomilskiego, włączając je do powiatu sanockiego[10].

Władze

Starostowie

Komisarze rządowi

  • Porębalski (około 1864)

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Bircza w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Iskań 1407 776 birczański[15][16]
2 Sufczyna 1468 789 birczański[15]
3 Tarnawka 567 257 birczański[15]
4 Piątkowa 3830 1597 birczański[15]
5 Żohatyn z Pracówką 3489 841 birczański[15]
6 Jasienica Sufczyńska 913 296 birczański[15]
7 Brzuska 2684 802 birczański[15]
8 Huta z Huciskami 733 birczański[15]
9 Brzeżawa 2220 894 birczański[15]
10 Bircza (M) 546 778 birczański[15]
11 Bircza Stara 1368 466 birczański[15]
12 Boguszówka 326 230 birczański[15]
13 Korzeniec 1445 554 birczański[15]
14 Wola Korzeniecka 1455 336 birczański[15]
15 Nowa Wieś 455 206 birczański[15]
16 Rudawka 2095 464 birczański[15]
17 Kotów 470 315 birczański[15]
18 Lipa 2266 1094 birczański[15]
19 Leszczawa Dolna 2021 644 birczański[15]
20 Malawa 1251 447 birczański[15]
21 Dobrzanka 656 277 birczański[15]
22 Wojtkowa 1948 579 birczański[15]
23 Grąziowa 2661 812 birczański[15]
24 Wojtkówka 1102 215 birczański[15]
25 Nowosielce Kozickie 1210 283 birczański[15]
26 Jureczkowa 2877 534 birczański[15]
27 Jamna Górna 1804 597 birczański[15]
28 Jamna Dolna 1986 719 birczański[15]
29 Trójca 1812 446 birczański[15]
30 Łomna 1821 462 birczański[15]
31 Krajna 419 181 birczański[15]
32 Kuźmina 2471 607 birczański[15]
33 Łodzinka Górna 1642 276 birczański[15]
34 Łodzinka Dolna 167 birczański[15]
35 Trzcianiec 3073 917 birczański[15]
36 Roztoka 611 345 birczański[15]
37 Krzywe birczański[15]
38 Kreców 1386 420 birczański[15]
39 Lachawa 525 194 birczański[15]
40 Rozpucie 1835 576 birczański[15]
41 Leszczawa Górna 2351 868 birczański[15]
42 Leszczawka z Roszuszką 1489 538 birczański[15]
43 Łodzina 768 275 birczański[15][17]
44 Ulucz 3480 1563 birczański[15][18]
45 Hroszówka 1041 348 birczański[15][18]
46 Hłomcza 673 479 birczański[15][17]
47 Jabłonica Ruska 686 396 birczański[15][18]
48 Jawornik Ruski 3560 1230 birczański[15]
49 Dobra 2918 1371 birczański[15][19]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
  4. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  5. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  6. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  7. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1876, cz. X, Nr 21)
  8. ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
  9. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1890, Nr 2
  10. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1905, Nr 65
  11. ↑ Handbuch der politischen Behörden in Galizien für das Jahr 1867. Lwów: 1867, s. 45, 91.
  12. ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 72, 148.
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1869. Lwów: 1869, s. 14, 81.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 15, 88.
  15. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 Od 1 października 1876, wraz ze zniesieniem powiatu birczańskiego, w powiecie drobromilskim.
  16. ↑ 1 stycznia 1891 włączono do do powiatu przemyskiego.
  17. 1 2 1 stycznia 1881 włączono do powiatu sanockiego.
  18. 1 2 3 1 stycznia 1891 włączono do powiatu brzozowskiego.
  19. ↑ 1 czerwca 1905 włączono (już jako dwie gminy – Dobra Rustykalna i Dobra Szlachecka) do powiatu sanockiego.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.