Bezirk Baligród

Powiat Baligród
Bezirk Baligród
	powiat
	1854–1867
Państwo	Austro-Węgry
Kraj związkowy	Królestwo Galicji i Lodomerii
Powiat	cyrkuł sanocki
Siedziba	Baligród
Data powstania	1854
Data likwidacji	1867
Powierzchnia	10.9 mil²
Populacja (1854); • liczba ludności	; 20.888
Języki urzędowe	niemiecki
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin katastralnych (1854)	68 (w tym 2 miasteczka)
brak współrzędnych

Bezirk Baligród – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Baligród.

Historia

Bezirk Baligród utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)^[1].

Bezirk Baligród objął obszar o wielkości 10.9 mil², zamieszkany był przez 20.888 ludzi i podzielony na 68 gmin katastralnych, w tym dwa miasteczka (Baligród i Wola Michowa). Wszedł w skład cyrkułu sanockiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów^[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów^[1]^[3]. Obszar zniesionego Bezirk Baligród wszedł wtedy w całości skład nowego powiatu liskiego)^[4]^[5].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Baligród w 1854 roku^[2]
Lp.	Gmina jednostkowa	Powierzchnia	Ludność	Powiat w 1867 po zniesieniu
1	Hoczew	1646	530	liski
2	Bachlowa	785	163	liski
3	Dziurdziów	782	263	liski
4	Średnia Wieś	1569	755	liski
5	Zahoczewie	1251	322	liski
6	Żernica Wyżna	2001	557	liski
7	Żernica Niżna	884	295	liski
8	Żerdenka	236	101	liski
9	Nowosiółki Baligrodzkie	960	260	liski
10	Mchawa	1485	365	liski
11	Baligród (m)	1801	823	liski
12	Stężnica	1897	525	liski
13	Bystre	400	116	liski
14	Łubne	226	94	liski
15	Rabe	2262	239	liski
16	Huczwice	601	169	liski
17	Tyskowa	769	172	liski
18	Cisowiec	694	123	liski
19	Maniów	2564	414	liski
20	Szczerbanówka	635	168	liski
21	Balnica	2304	459	liski
22	Rostoki (Górne)	4443	553	liski
23	Solinka	4443	553	liski
24	Cisna	4873	232	liski
25	Habkowce	1162	133	liski
26	Krywe (ad Cisna)	1352	169	liski
27	Liszna	863	150	liski
28	Przysłup	295	119	liski
29	Dołżyce	1537	248	liski
30	Buk	1427	202	liski
31	Smerek	6050	407	liski
32	Strubowiska	2371	406	liski
33	Kalnica	2371	406	liski
34	Jaworzec z Bereską	2008	381	liski
35	Łuh	385	171	liski
36	Wetlina	4882	613	liski
37	Łopienka	1183	301	liski
38	Solina	2429	639	liski
39	Żubracze	1500	179	liski
40	Polańczyk	384	230	liski
41	Bereska	2459	506	liski
42	Wola Matiaszowa	2459	227	liski
43	Myczków	811	271	liski
44	Kielczawa	497	119	liski
45	Rostoki (Dolne)	890	158	liski
46	Jabłonki	2983	288	liski
47	Kołonice	1436	192	liski
48	Wola Michowa (m)	2813	702	liski
49	Smolnik	4843	983	liski
50	Łupków	2764	508	liski
51	Zawóz	837	284	liski
52	Wołkowyja	1032	324	liski
53	Rybne	470	154	liski
54	Górzanka	943	199	liski
55	Wola Górzańska	477	117	liski
56	Radziejowa z Wolą	838	113	liski
57	Zabrodzie	588	149	liski
58	Horodek	1169	472	liski
59	Bereżnica Wyżna	1145	394	liski
60	Bereżnica Niżna	591	137	liski
61	Terka	816	319	liski
62	Bukowiec	740	386	liski
63	Polanki	690	277	liski
64	Zawój	553	131	liski
65	Studenne	6050	191	liski
66	Tworylne	2708	509	liski
67	Krywe (ad Tworylne)	2341	229	liski
68	Rajskie z Łużkiem i Sakowczykiem	1454	509	liski

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .
1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
↑ KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .
↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .

Bibliografia

Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.

[:0-1] 1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .

[allgemeines-2] 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.

[3] KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .

[4] Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator

[5] Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]