Bezirk Radziechów

Powiat Radziechów
Bezirk Radziechów
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł złoczowski

Siedziba

Radziechów

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

8,8 mil²

Populacja (1854)
 liczba ludności


20.610

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

28 (w tym 4 miasteczka)

brak współrzędnych

Bezirk Radziechów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Radziechów.

Historia

Bezirk Radziechów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Radziechów objął obszar o wielkości 8,8 mil², zamieszkany przez 20.610 ludzi i podzielony na 28 gmin katastralnych, w tym cztery miasteczka (Chołojów, Radziechów, Stojanów i Witków Nowy). Wszedł w skład cyrkułu złoczowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2]. Na północy graniczył z Imperium Rosyjskim.

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Radziechów wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu kamioneckiego[4][5]. 1 stycznia 1912 wszystkie gminy należące dawniej do Bezirk Radziechów weszły w skład nowo utworzonego powiatu radziechowskiego[6].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Radziechów w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Radziechów (m) 5604 1844 kamionecki[7]
2 Chołojów (m) 5795 2515 kamionecki[7]
3 Józefów 809 254 kamionecki[7]
4 Mierów 407 150 kamionecki[7]
5 Peratyn 3662 517 kamionecki[7]
6 Wólka 725 280 kamionecki[7]
7 Witków Nowy (m) 2537 1243 kamionecki[7]
8 Witków Stary 1716 599 kamionecki[7]
9 Płowe 1533 463 kamionecki[7]
10 Środopolce 2510 519 kamionecki[7]
11 Tetewczyce 3807 690 kamionecki[7]
12 Stojanów (m) 78[8] 1662 kamionecki[7]
13 Ordów 1261 360 kamionecki[7]
14 Suszno z Zabawą 5091 1259 kamionecki[7]
15 Tobołów-Heinrichsdorf kamionecki[7]
16 Stanin-Hanunin 3045 709 kamionecki[7]
17 Pawłów 3724 562 kamionecki[7]
18 Niestanice 6595 844 kamionecki[7]
19 Krzywe 3054 826 kamionecki[7]
20 Dmytrów 3381 1240 kamionecki[7]
21 Ohladów 3741 871 kamionecki[7]
22 Opłucko 2028 548 kamionecki[7]
23 Huta Szklana kamionecki[7]
24 Manastyrek i Majdan Nowy 1183 395 kamionecki[7]
25 Niwice, Pustelniki, Huta Stara, Majdan i Maziarnia 4852 1108 kamionecki[7]
26 Wolica Baryłowa 1740 400 kamionecki[7]
27 Sieńków z Dąbrową 2115 373 kamionecki[7]
28 Mukanie 1508 379 kamionecki[7]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1911, cz. XXI, Nr 154
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 1 stycznia 1912 włączono do nowo utworzonego powiatu radziechowskiego.
  8. Najwyraźniej błąd. Powierzchnia wynosiła blisko 6000.

Bibliografia