Bezirk Seypusch
| powiat | |
| 1854–1867 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
7,2 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
![]() | |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
33 (w tym 1 miasto) |
Bezirk Seypusch – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Seypusch (Żywiec).
Historia
Bezirk Seypusch utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Seypusch objął obszar o wielkości 7,2 mil², zamieszkany przez 26.526 ludzi i podzielony na 33 gminy katastralne, w tym miasto Seypusch. Wszedł w skład cyrkułu wadowickiego, jako jeden z jego trzynastu powiatów ziemskich[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Jednym z tych nowych powiatów był powiat żywiecki, w skład którego wszedł m.in. w całości zniesiony Bezirk Seypusch[4][5].
Podział administracyjny (1854)
| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Seypusch (M) | 1601 | 3335 | żywiecki |
| 2 | Isep | 255 | żywiecki | |
| 3 | Zabłocie | 1057 | 780 | żywiecki |
| 4 | Zarzecze | 709 | 386 | żywiecki |
| 5 | Zadziele | 642 | 411 | żywiecki |
| 6 | Żywiec Stary | 558 | 188 | żywiecki |
| 7 | Moszczanica | 1519 | 836 | żywiecki |
| 8 | Pewel Mała | 207 | 244 | żywiecki |
| 9 | Czernichów | 1368 | 515 | żywiecki |
| 10 | Leśna | 568 | 518 | żywiecki |
| 11 | Lipowa | 7184 | 1319 | żywiecki |
| 12 | Ostre | 1205 | 298 | żywiecki |
| 13 | Międzybrodzie | 1743 | 786 | żywiecki |
| 14 | Pietrzykowice | 2006 | 960 | żywiecki |
| 15 | Radziechowy | 5789 | 1912 | żywiecki |
| 16 | Sienna | 289 | 308 | żywiecki |
| 17 | Słotwina | 394 | 396 | żywiecki |
| 18 | Tresna | 1301 | 557 | żywiecki |
| 19 | Wieprz ad Żywiec | 2283 | 693 | żywiecki |
| 20 | Hucisko | 668 | 274 | żywiecki |
| 21 | Jeleśnia | 4286 | 1909 | żywiecki |
| 22 | Korbielów | 4163 | 750 | żywiecki |
| 23 | Koszarawa | 5460 | 1801 | żywiecki |
| 24 | Krzyżowa z Krzyżówką | 3226 | 1139 | żywiecki |
| 25 | Mutne | 374 | 252 | żywiecki |
| 26 | Pewel Wielka | 2813 | 1094 | żywiecki |
| 27 | Przyborów | 5581 | 1397 | żywiecki |
| 28 | Przyłęków | 641 | 282 | żywiecki |
| 29 | Sopotnia Mała | 5634 | 799 | żywiecki |
| 30 | Sopotnia Wielka | 4096 | 705 | żywiecki |
| 31 | Sporysz z Obszarem | 1764 | 567 | żywiecki |
| 32 | Świnna | 2101 | 457 | żywiecki |
| 33 | Trzebinia | 1117 | 403 | żywiecki |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
- 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.

